Fauna beheer vraagt integrale benadering

Beheer van wildschade is inmiddels een van de belangrijkste redenen om te stoppen met een teelt. Het aantal vogels dat zich te goed doet aan kool sla en andere aantrekkelijke vollegrondsgroente is de afgelopen jaren toegenomen en tegelijkertijd zijn de maatregelen om de schade te voorkomen minder effectief. Daar komt nog bij dat de schadebestrijding door de jagers niet altijd goed van de grond komt. 

Belangen

Het project Fauna in Evenwicht heeft als doel maatregelen te onderzoeken die zorgen dat het evenwicht tussen schadelijke dieren en akker- en weidevogels wordt verbeterd ten gunste van de akker- en weidevogels. Zoals gebruikelijk in een projectaanpak is eerst het speelveld in kaart gebracht rond fauna en faunabeheer. Deze inventarisatie maakte zoveel duidelijk dat het evenwicht niet moet worden gerealiseerd door maatregelen maar door een goede afstemming met alle partijen die met fauna van doen hebben. En dat zijn er nog al wat. Naast de jagers zijn er jagersverenigingen ook is er de provincie met de omgevingsdiensten voor wettelijke kaders en handhaving. Afhandeling gaat via Bij12 die taxaties dan weer uitbesteden. Al deze partijen inclusief de landbouworganisaties zijn vertegenwoordigd in de Fauna Beheer Eenheid (FBE). Daarnaast zitten in de FBE ook natuurorganisaties terreinbeheerders en vertegenwoordigers van gemeentes. in de fauna wet is geregeld dat de FBE de centrale rol speelt in faunazaken vanuit het idee dat de belanghebbenden er samen moeten uitkomen.

Beheer en schadebestrijding

Toch lijkt het er op dat aantallen toenemen en beheersing lastiger wordt. En dat kan feitelijk onderbouwd worden. Streefcijfers van bijvoorbeeld ganzen laten al vele jaren beduidend lagere aantallen zien door tellingen wordt vastgesteld. De afstemming binnen de FBE heeft vooralsnog geen effect op het realiseren van streefcijfers. 

Door de toename van de aantallen is beheersing lastig. Dat heeft onder andere te maken met het verschil tussen jacht en schadebestrijding. Jacht is een recht dat gegeven wordt door de grondeigenaar/gebruiker aan een jager of een jagersvereniging. Schadebestrijding valt buiten het jachtrecht en moet worden uitgevoerd in overleg tussen grondgebruiker en jager. Dat betekent dat de grondgebruiker iedereen met een jachtvergunning mag inzetten voor schadebestrijding. In de praktijk wordt jacht en schadebestrijding aan elkaar gekoppeld waardoor de jager ook de verantwoordelijkheid heeft voor schadebestrijding. Een combinatie waarvoor de grondgebruiker goede afspraken moet maken met de jager aanvullend aan de afspraak over jachtrechten.

Omgeving

Een actualiteit is dat provincies blijkbaar de wetgeving niet voor elkaar hebben. Duiven in Noord Holland en ganzen in Zuid Holland waren door de provincie vrijgesteld om te bejagen maar daar is door de rechter een streep door gezet. De opdracht aan de provincies is om deugdelijke wetgeving te formuleren. Blijkbaar zijn er partijen die zich onttrekken aan overleg binnen de FBE en de voorkeur geven aan een route via de rechter. Dat de rechter niet verwijst naar de door de wet geborgde taak van afstemming binnen de FBE is zorgelijk.

Een ander aspect is de druk vanuit de omgeving omtrent overlast. Knalapparaten en lasers die onverhoopt tot last kunnen zijn van burgers leiden tot klachten waarna gemeentes in gemeentelijke verordeningen beperkingen benoemen over het gebruik van dit soort verdrijfmaatregelen. 

Overigens is het draagvlak voor afschot bij de burgers redelijk groot. In een poll in de gemeente Purmerend naar de vraag of een teveel aan ganzen mag worden afgeschoten was een ruime meerderheid van de reageerders voor afschot. 

Kennis

Binnen de FBE is ruimschoots kennis over de effectiviteit van maatregelen. Eieren schudden heeft beperkt effect en overwinterende ganzen bejagen in de winter heeft nauwelijks effect op de zomerpopulatie. Wel effect heeft ruivangst in de periode dat ganzen een nieuw verenpakket krijgen en gecoördineerde schadebestrijding.

Gecoördineerde schadebestrijding is dan ook de route voor een reële fauna beheer op de korte termijn. Dit is binnen de huidige wetgeving mogelijk. Gecoördineerde schadebestrijding is dat op een aantal vaste momenten jagers en grondgebruikers in gezamenlijkheid een plaagpopulatie uitdunnen. Daar hoort bij het opjagen en verzamelen van schadelijken en het gezamenlijk afvoeren van de gedode beesten. Voor maatschappelijk draagvlak is het verwerken van gedode beesten tot duurzaam vlees noodzakelijk. 

Faunaschade loopt uit de hand en voor de hand liggende maatregelen zijn er niet. Het is noodzakelijk dat iedereen die met faunabeheer te maken heeft over de grenzen van eigen inzichten heen stapt en in gezamenlijkheid een gefundeerde aanpak gaan uitvoeren.