The Potato Valley versterkt pootaardappelketen

“We hebben ‘dwarsdenkers’ nodig. Mensen die ongebruikelijke verbindingen kunnen leggen en niet vast zitten in bestaande structuren.” Hiske Galema, directeur van The Potato Valley geeft aan dat haar rol binnen The Potato Valley aanvullend is op bestaande kennis en bestaande kennisstructuren. “In de jaarlijks winterbijeenkomst van The Potato Valley nodigen we mensen uit die de problematiek waar we voor staan vanuit verrassende invalshoeken benaderen. We laten bijvoorbeeld Rob Roggema ruim aan het woord over de ruimtelijke ontwikkeling in het Noorden van Nederland.” Roggema is professor duurzame transformatie en momenteel verbonden als lector aan de Hanze Hogeschool. Roggema schetst in de bijeenkomst een mogelijke oplossing voor de verzilting langs de Waddenzee door als optie een zilt kanaal aan te leggen in de veengrond op de grens van zand en klei waardoor al het zoute water naar dit kanaal trekt. Een benadering vanuit de ruimtelijke ordening met als resultaat dat op de kleigronden zonder schade door verzilting geteeld kan worden. “Een goed voorbeeld van ‘dwarsdenken’ of omdenken” aldus Galema.

Sterke aardappel

Galema is sinds de start van The Potato Valley, eind 2016, verbonden aan de samenwerking binnen de pootaardappelketen in Friesland en Groningen. De oorsprong van The Potato Valley ligt in een besluit van de provinciale staten van Friesland. Daar zijn een aantal speerpunt sectoren in Friesland benoemd die de ruimte krijgen om de keten te versterken. Uiteraard is de pootaardappelteelt daar één van. De Groningse pootaardappelteelt is dermate vergelijkbaar met de pootaardappelteelt in Friesland dat een gezamenlijke aanpak vanzelfsprekend was. De grondgedachte voor The Potato Valley is en sterke aardappel in een veranderende omgeving met nieuwe technische mogelijkheden. Daarbij is binding van en tussen telers, bedrijven, onderwijs, onderzoek en overheid belangrijk voor een vitale pootaardappelketen. 

Arbeidsmarkt

The Potato Valley is uitdrukkelijk een ketensamenwerking waarbij telers, handelshuizen, toeleveranciers en heel belangrijk ook de scholen een even grote rol hebben. Daarbij wordt niet alleen primair het landbouwonderwijs maar juist ook de Universiteit van Groningen en de Hanze Hogeschool betrokken. Uiteraard niet als plaatsvervanger van Van Hall/Larenstein of de WUR, maar aanvullend. Eén van de aansprekende onderzoeken in de afgelopen jaren is het arbeidsmarkt onderzoek uitgevoerd door CAB. Daaruit blijkt dat de benodigde kennis voor de toekomst van de pootaardappelteelt bij lange niet geborgd is. Het ontwikkelen van cursussen en scholing om het vakmanschap in stand te houden is broodnodig. “Het CAB onderzoek vertelt ons dat het niet duidelijk is welke kennis nu speciaal belangrijk is voor de pootaardappelketen.”

Inhoud

De eerste drie jaar van The Potato Valley stond in het teken van neerzetten van een structuur en betrekken van partners. Er was al veel energie en er lagen al een aantal ideeën en projecten op de plank die direct van start zijn gegaan. In het beleidsplan voor de periode 2020 – 2024 wordt gekozen voor inhoudelijke thema’s met projecten en innovaties. De focus voor deze periode is te vangen in twee thema’s: implementeren van kringlooplandbouw en ontwikkeling van de mogelijkheden van groene alternatieven voor gewasbeschermingsmiddelen.

Kringloop

Het implementeren van kringlooplandbouw sluit aan bij de visie van de minister van landbouw. Echter de vertaling naar de pootaardappelteelt is niet eenvoudig. Een regionale kringloop kan niet aan de orde zijn omdat de export naar de hele wereld nu eenmaal onderdeel is van de Nederlandse pootaardappelsector. Galema suggereert dat er wellicht ook iets terug te halen is vanuit de landen waar de pootaardappelen uiteindelijk de grond in gaan. De kringloop van kennis bijvoorbeeld zou wel eens veel inzicht kunnen geven in de behoeften van de klanten waardoor er wellicht klant specifiek geteeld zou kunnen worden. De focus op kringlooplandbouw is meer dan het circuleren van producten en reststromen. Kringlooplandbouw zou moeten leiden tot een systeemaanpak waarbij alle input en output in een gehele keten op elkaar afgestemd moet worden. Deze basisgedachte van kringlooplandbouw wordt verwerkt tot een actieplan. Galema benadrukt daarbij dat binnen de duurzaamheidscriteria en dus ook de kringloopgedachte, een belangrijke rol is weggelegd voor Profit. Rendement van de bedrijfsvoering is randvoorwaarde voor duurzaamheid. Zonder rendement geen bedrijfsvoering en dus ook geen duurzame bedrijfsvoering. Adviesbureau Delphy ontwikkelt een aanpak voor de telers voor het thema kringlooplandbouw op de primaire bedrijven. 

Groene alternatieven

Ook het thema groene alternatieven leunt op de visie van het ministerie van landbouw. Volgens het ministerie moeten we naar weerbare planten en weerbare teeltsystemen. Daarbij wordt vergroening uitdrukkelijk als route benoemd. Dat betekent dat er onderzoek gedaan moet worden naar groene alternatieven van gewasbeschermingsmiddelen en onderzoek naar groene oplossingen t.b.v. weerbaarheid. Voor de pootaardappelteelt is de factor hygiëne en exportkwaliteit aanvullend op de eisen voor andere teelten. The Potato Valley initieert in eerst instantie een verkenning waarna onderzoek volgt.

Initiëren

Voor het onderzoek dat The Potato Valley van de kant wil trekken, benoemt Galema drie typen onderzoek: ervaringsonderzoek, praktijkonderzoek en fundamenteel onderzoek.

Ervaringsonderzoek wordt veelal onderschat maar levert veel praktische informatie op. Het gaat om experimenten op de teeltbedrijven door telers. Daarbij zijn praktische inzichten en het verzamelen van gegevens waardevol voor zowel toepassing als voor vervolg onderzoek. Een sterke pootaardappelacademie kan het uitwisselen van ervaringen stimuleren.

Praktijkonderzoek is onderzoek dat te risicovol is op teeltbedrijven maar wel moet leiden tot korte termijn oplossingen. Op de proefboerderij van SPNA wordt veel praktijkonderzoek verricht

De resultaten van fundamenteel onderzoek liggen verder in de toekomst en zijn voor een groot deel laboratorium of kleinschalige veldproeven. Vaak met een doel om (nieuwe) theorieën te bewijzen. 

The Potato Valley wil betrokken zijn bij alle typen onderzoek en alle typen initiëren. Juist de koppeling van de diverse onderzoeken leidt tot nieuwe kennis en biedt de mogelijkheid voor een versterking van de pootaardappelketen. In The Potato Valley is de keten maar ook onderwijs, onderzoek en overheid verenigd. 

Uitwisseling

De pootaardappelteelt vindt niet alleen plaats langs de Waddenzee. En The Potato Valley staat niet voor exclusiviteit voor deze regio als pootaardappelgebied. “De uitwisseling met andere pootaardappelregio’s op gebied van kennis en ketenvorming is van groot belang” aldus Galema. Maar de regionale aanpak zorgt wel voor praktisch toepasbare energie bij telersgroepen, scholen en onderzoek. Ook de betrokkenheid van regionale opererende innovatieve bedrijven is beter geborgd met een regionale aanpak. Daarnaast is de betrokkenheid van overheden in de regionale aanpak groot. De uitwisseling met andere regio’s moet zorgen dat er geen dingen dubbel gebeuren. 

The Potato Valley is een goed voorbeeld van de invulling van ‘nieuwe collectiviteit’. Een collectiviteit die is gebaseerd op noodzakelijke samenwerking vanuit het bedrijfsleven. The Potato Valley laat daarnaast zien dat de gezamenlijkheid een samenwerking is van de gehele keten. Samenwerking ligt aan de basis van een succesvolle sector.

Partner van The Potato Valley

Corteva is sinds 2020 één van de partners van The Potato Valley, Allard Jukema, van Corteva ligt de motivatie om partner te worden toe: “We hechten waarde aan het kennis en innovatievermogen van de pootaardappelsector. Door hoogwaardige kennis hebben we een belangrijke exportpositie. Deze kennis is er op alle plaatsen in de aardappelketen.” Ook binnen Corteva beschikken we over kennis die van belang is voor de teler en de rest van de keten vervolgt Jukema. Uiteraard hebben we belang bij een sterke sector. Sterker nog, de aardappelteelt hoort bij de belangrijkste gewassen waar we ons in Nederland op richten. Het innovatievermogen om de sector sterk te maken voor de toekomst is gebaseerd op samenwerking. En samenwerking gebeurt in netwerken zoals The Potato Valley. Daar onderdeel van zijn, levert ook Corteva kennis op over effectiviteit en inzet van middelen. En deze kennis zet Corteva in om nieuwe producten te ontwikkelen. Een soort innovatievliegwiel.