Innoverende tuinders kunnen wel een extra steuntje in de rug gebruiken van overheid, ketenpartijen en banken. Deze partijen belemmeren door hun houding de invoering van nieuwe ontwikkelingen door tuinders.
Dit was een van de conclusies van het symposium ‘Teelt de grond uit draait door’, georganiseerd door de PPS Teelt de grond uit 24 november op de Tuinbouwrelatiedagen in Venray.
Op het symposium bespraken zes telers uit diverse sectoren hun visie op en successen en knelpunten bij de ontwikkeling van de teelt uit de grond systemen op hun eigen bedrijf. De 6 telers van groenten, appels, laanbomen, blauwe bes en zomerbloemen gingen met elkaar in discussie over verschillende onderwerpen.
Overwinnen
De telers zijn elk vanuit hun eigen motivatie begonnen met Teelt de grond uit. In grote lijn zijn veel telers begonnen vanwege gebrek aan geschikte grond dicht bij huis en/of de wens om kwaliteit te verbeteren en nieuwe afzetmarkten te openen.
De telers hebben in de afgelopen jaren in de teelt successen en tegenvallers gekend. Waar het ene jaar de teelt fantastisch ging met een hoge productie van goede kwaliteit, was soms een volgend jaar dramatisch met een slechte productie en veel uitval. Veel problemen hebben de telers overwonnen zoals in de preiteelt op water met geelstreepvirus of verwachten ze in de komende jaren met aanpassing van het teeltsysteem te overwinnen zoals in de zomerbloementeelt op water met Phytophtora.
Telers en onderzoekers
De motivatie van de verschillende initiatieven kent veel overeenkomsten. Het gebrek aan grond of goede grond is voor de diverse initiatiefnemers een herkenbare motivatie. De ervaringen zijn uiteraard verschillend maar ook wel weer vergelijkbaar. Veelal kende de eerste teelt op het nieuwe teeltsysteem een goede start waardoor hoopvol de tweede teelt wordt neergezet. Maar al te vaak ontstonden hier problemen die niet voorzien konden worden. Om tot een oplossing te komen is de samenwerking met de onderzoeker van groot belang. De praktische teelt aanpak gekoppeld aan teelt technische vragen leiden bijna altijd tot fundamentele vragen. Telers leren van onderzoekers en onderzoekers leren van telers: een goede werkwijze in innovatieprocessen.
Randvoorwaarden
Randvoorwaarden blijken moeilijker in te vullen. Financiering van banken leiden maar al te vaak tot de vraag naar zekerheid. En dat is net wat innovaties niet met zich mee brengen. Een vervelende discussie met banken is het resultaat: “Bank je wilt toch dat we innoveren? Dat betekent dat je niet kunt financieren op basis van markt zekerheid wat dan is het geen innovatie meer.”
Ook met omgevingsfactoren hebben alle initiatiefnemers te maken gehad. Het meenemen van buren en zeker ook van lokale overheden is een aanpak die de ondernemers allemaal hebben gevolgd. De inspanningen zijn dan weliswaar groot maar de resultaten zijn er meestal ook naar: de innovaties worden lokaal geaccepteerd en gewaardeerd. In het voorbeeld van de Zeeuwse preiteler Sandee wordt de lokale situatie benut om de prei via de lokale supermarktketen Agrimarkt aan te prijzen als zandvrij van Zeeuwse bodem.
Topsector
Voordeel van de teelt los van de grond zijn de schone producten waardoor de consument minder hoeft te wassen zoals bij prei of sla of waardoor nieuwe exportmogelijkheden ontstaan zoals in de boomteelt. Schoon is niet alleen minder zand maar ook minder gebruik van bestrijdingsmiddelen.
In discussie met het publiek bleek dat het programma gewaardeerd wordt vanwege de brede aanpak van fundamenteel tot toegepast onderzoek. Verbeteren van de teeltsturing is nodig zowel om betere producten te produceren als om aan de eisen van de overheid op gebied van emissies te voldoen. De deelnemers aan het symposium verwachten dat over 10 jaar de nieuwe teeltsystemen in een aantal gewassen gangbaar zullen zijn.
Janjo de Haan WUR en Ulko Stoll